تعارض اضمار و تخصیصتعارض اضمار و تخصیص، تنافی میان احتمال دو حالت اضمار و تخصیص در یک کلام را می‌گویند. ۱ - تعریفهرگاه در کلامی هم احتمال تخصیص و هم احتمال اضمار وجود داشته باشد، تعارض تخصیص و اضمار پیش می‌آید. ۲ - مثالبرای مثال در آیه: ﴿وَلَکُمْ فِی الْقِصاصِ حَیاةٌ یا اُولِی الْاَلْبابِ﴾ دو احتمال وجود دارد: احتمال اول آن است که معنای آیه، «و لکم فی مشروعیة القصاص حیاة» باشد، که در این صورت، خطاب در آیه متوجه قاتل ، مقتول ، ورثه و غیر آنها خواهد بود. احتمال دوم آن است که معنای آیه، «لکم فی القصاص نفسه حیاة یا ورثة القتیل» باشد، که در این صورت، اضماری در کار نیست، ولی خطاب مخصوص ورثه مقتول می‌شود. ۳ - حکمدر چنین صورتی، بیشتر اصولیون به ترجیح تخصیص بر اضمار معتقدند. [۳]
التعارض و الترجیح بین الادلة الشرعیة، عزیز برزنجی، عبداللطیف عبدالله، ج۲، ص (۱۰۷-۱۰۶).
۴ - پانویس
۵ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۳۲۰، برگرفته از مقاله «تعارض اضمار و تخصیص». |